• Mục lục
• Đơn vị cấu tạoSửa đổi
• Phương thức cấu tạoSửa đổi
• Biến thể của từSửa đổi
• Tham khảoSửa đổi
• Video liên quan

Đối với những định nghĩa khác, xem Từ ( xu thế ) .

Từ là đơn vị sẵn có trong ngôn ngữ. Từ là đơn vị nhỏ nhất, cấu tạo ổn định, mang nghĩa hoàn chỉnh, được dùng để cấu thành nên câu. Từ có thể làm tên gọi của sự vật (danh từ), chỉ các hoạt động (động từ), trạng thái, tính chất (tính từ)… Từ là công cụ biểu thị khái niệm của con người đối với hiện thực.

Trong ngôn ngữ học, từ là đối tượng người tiêu dùng điều tra và nghiên cứu của nhiều Lever khác nhau, như cấu trúc từ, hình thái hoc, ngữ âm học, phong thái học, cú pháp học .

Mục lục

• 1 Đơn vị cấu trúc
• 2 Phương thức cấu trúc
• 3 Biến thể của từ
• 4 Tham khảo

Đơn vị cấu tạoSửa đổi

Đơn vị cơ sở để cấu trúc từ tiếng Việt là cáctiếng, cái mà ngữ âm học vẫn gọi là cácâm tiết ” Tiếng là đơn vị chức năng cấu trúc nên từ. Từ chỉ gồm 1 tiếng là từ đơn, từ gồm nhiều tiếng hoặc 2 tiếng là từ phức .Mặc dù nguyên tắc phổ cập là những từ được cấu trúc từ những hình vị, nhưng hình vị trong những ngôn từ khác nhau hoàn toàn có thể không như nhau .Tiếngcủa tiếng Việt có giá trị tương tự như hình vị trong những ngôn từ khác, và người ta cũng gọi chúng là cáchình tiết ( morphemesyllable ) âm tiết có giá trị hình thái học .Xét về ý nghĩa, về giá trị ngữ pháp, về năng lượng tham gia cấu trúc từ … không phải tiếng ( hình tiết ) nào cũng như nhau .Trước hết hoàn toàn có thể thấy ở bình diện nội dung :

Sự tranh luận về giá trị và ý nghĩa của tiếng, thực sự chỉ tập trung ở những tiếng thuộc loạib.vàc., nhất là loạic.Tuy nhiên, tư cách và giá trị tương đương với hình vị trong tiếng Việt vẫn có thể chứng minh được (mặc dù chưa thực sự có sức thuyết phục tuyệt đối cho tất cả mọi trường hợp) qua các hiện tượng tách rời, lặp, chen thành tố, rút gọn… Ví dụ:

Mặt khác, cũng cần thấy rằng các tiếng thuộc loạic.này không chiếm số lượng nhiều trong tiếng Việt; và đa số trong số đó lại thuộc nguồn gốc ngoại lai. Chúng thuộc phạm vi ở vùng biên chứ không phải ở vùng tâm của tiếng Việt. Hơn nữa, mặc dù chưa có những chứng cứ đầy đủ về mặt tâm lý ngôn ngữ học, nhưng chúng ta cũng phải lưu ý đến một điều là: trong ứng xử ngôn ngữ, dường như người Việt luôn luôn có tâm lý chờ đợi ở mỗi tiếng (bất kể tiếng đó như thế nào) một phần nghĩa nào đấy; hoặc sẵn sàng cấp cho nó một nghĩa nào đấy. Nếu không vậy thì làm sao người ta có thể chấp nhận được những tiếng, những câu như sau: “Trời đất khen sao khéo khéophòm” của Hồ Xuân Hương?

Nói tóm lại, trong Việt ngữ học hiện nay, nếu lấy tiêu chí “có chỉ ra, có quy chiếu vào đối tượng nào, khái niệm nào hay không” thì người ta vẫn quen phân loại và gọi các tiếng thuộc loạia.kể trên là loại tiếng có nghĩa; còn các tiếng thuộc loạib.vàc.là tiếng vô nghĩa.

Về năng lượng hoạt động giải trí ngữ pháp, hoàn toàn có thể địa thế căn cứ vào tiêu chuẩn : ” có năng lực hoạt động giải trí tự do hay không ” để chia những tiếng thành hai loại :Tuy nhiên, ranh giới của những loại tiếng không phải là trọn vẹn tuyệt đối. Cần phải quan tâm đến những trường hợp trung gian giữa loại này với loại kia, khoanh vùng phạm vi này với khoanh vùng phạm vi kia .

Phương thức cấu tạoSửa đổi

Từ tiếng Việt được cấu trúc hoặc là bằng những dùng một tiếng, hoặc là tổng hợp những tiếng lại theo lối nào đó .Phương thứcdùng một tiếnglàm một từ sẽ cho ta những từ đơn ( còn gọi là từ đơn tiết ). Vậy từ đơn ở đây được hiểu là những từ cấu trúc bằng một tiếng .

Phương thứctổ hợp(ghép) các tiếng lại, mà giữa các tiếng (thành tố cấu tạo) đó có quan hệ về nghĩa với nhau, sẽ cho ta những từ gọi là từ ghép. Dựa vào tính chất của mối quan hệ về nghĩa giữa các thành tố cấu tạo, có thể phân loại từ ghép tiếng Việt như sau:

Từ ghép đẳng lập. Đây là những từ mà những thành tố cấu trúc có quan hệ bình đẳng với nhau về nghĩa. Ở đây, hoàn toàn có thể chú ý quan tâm tới hai năng lực .Từ ghép chính phụ. Những từ ghép mà có thành tố cấu trúc này phụ thuộc vào vào thành tố cấu trúc kia, đều được gọi là từ ghép chính phụ. Thành tố phụ có vai trò phân loại, chuyên biệt hoá và sắc thái hoá cho thành tố chính. Ví dụ : tàu hoả, đường tàu, trường bay, hàng không, nông sản, cà chua, máy cái, dưa hấu, cỏ gà … xấu bụng, tốt mã, lão hoá … xanh lè, đỏ rực, ngay đơ, thằng tắp, sưng vù …Phương thức tổng hợp những tiếng trên cơ sởhoà phối ngữ âmcho ta cáctừ láy ( còn gọi là từ lấp láy, từ láy âm ) .Từ láy tiếng Việt có độ dài tối thiểu là hai tiếng, tối đa là bốn tiếng và còn có loại ba tiếng. Tuy nhiên, loại tiên phong là loại tiêu biểu vượt trội nhất cho từ láy và phương pháp láy của tiếng Việt .Một từ sẽ được coi là từ láy khi những yếu tố cấu trúc nên chúng có thành phần ngữ âm được lặp lại ; nhưng vừa có lặp ( còn gọi là điệp ) vừa có đổi khác ( còn gọi là đối ). Ví dụ : đỏ đắn : điệp ở âm đầu, đối ở phần vần. Vì thế, nếu chỉ có điệp mà không có đối ( ví dụ điển hình như : người người, nhà nhà, ngành ngành … thì ta códạng láycủa từ chứ không phải là từ láy. Kết hợp tiêu chuẩn về số lượng tiếng với cách láy, hoàn toàn có thể phân loại từ láy như sau :Từ láy gồm hai tiếng ( cũng gọi là từ láy đôi ) có những dạng cấu trúc sau :Láy trọn vẹn. Gọi là láy trọn vẹn nhưng thực ra bộ mặt ngữ âm của hai thành tố ( hai tiếng ) không trọn vẹn trùng khít nhau, chỉ có điều là phần đối của chúng rất nhỏ khiến người ta vẫn nhận ra được hình dạng của yếu tố gốc trong yếu tố được gọi là yếu tố láy. Có thể chia những từ láy trọn vẹn thành ba lớp nhỏ hơn :

Láy bộ phận. Những từ láy nào chỉ có điệp ở phần âm đầu, hoặc điệp ở phần vần thì được gọi là láy bộ phận. Căn cứ vào đó, hoàn toàn có thể chia từ láy bộ phận thành hai lớp .Từ láy ba và bốn tiếngđược cấu trúc trải qua chính sách cấu trúc từ láy hai tiếng. Tuy vậy, từ láy ba tiếng dựa trên chính sách láy trọn vẹn, còn từ láy bốn lại dựa trên chính sách láy bộ phận là đa phần. Ví dụ : khít khìn khịt, sát sàn sạt, dửng dừng dưng, trơ trờ trờ … đủng đà lờ đờ, lếch tha lếch thếch, linh tinh lang tang, vội vội vàng vàng …Trên trong thực tiễn, số lượng từ láy 3 tiếng và 4 tiếng không nhiều. Mặt khác, hoàn toàn có thể coi chúng chỉ là hệ quả, là bước ” tiếp theo ” trên chính sách láy của từ láy hai tiếng mà thôi. Từ láy ba là láy hàng loạt kèm theo sự biến thanh và biến vần ( ví dụ : nhũn nhũn nhùn nhùn ; xốp xốp xồm xộp … ). Nhiều khi ta gặp những ” cặp bài trùng ” giữa từ láy hai tiếng và ba tiếng như : sát sạt sát sàn sạt ; trụi lủi trụi thui lủi ; nhũn nhùn nhũn nhùn nhùn ; khét lẹt khét lèn lẹt … Từ láy bốn tiếng thì tình hình cấu trúc có đa tạp hơn. Có thể là :

Ngoài ra, còn có một số ít từ khác không cấu trúc theo những cách nêu trên ; hoặc từ một từ gốc hoàn toàn có thể cấu trúc hai từ láy bốn tiếng chứ không phải chỉ có một. Chẳng hạn : bù lu bù loa ; bông lông ba la … hoặcbắng nhắng bắng nha bắng nhắng ; bắng nhắng bặng bặng nhặng …Sự diễn đạt ý nghĩa của từ láy rất phức tạp và rất mê hoặc, nhất là ở nhiều nhóm từ cùng có khuôn cấu trúc lại hoàn toàn có thể có những điểm giống nhau nào đó về nghĩa. Điều này cần được khảo sát riêng tỉ mỉ hơn .Từ những kiểu từ đã trình diễn trên đây, tiếng Việt còn có một lớp từ mà người bản ngữ lúc bấy giờ không thấy giữa những thành tố cấu trúc ( những tiếng ) của chúng có quan hệ gì về ngữ âm hoặc ngữ nghĩa. Vì vậy, từ góc nhìn phân loại, cần tách chúng ra và gọi là cáctừ ngẫu hợpvới ý niệm : những tiếng tổng hợp với nhau ở đây một cách ngẫu nhiên. Lớp từ này hoàn toàn có thể gồm có :Bộ phận từ này trong những năm gần đây có khuynh hướng ngày càng tăng do những mối quan hệ quốc tế lan rộng ra, tạo điều kiện kèm theo cho sự tiếp xúc, vay mượn và gia nhập từ ngữ, nhất là trong nghành nghề dịch vụ thông tin, khoa học và kĩ thuật .

Biến thể của từSửa đổi

Trong hoạt động giải trí của mình, một số ít từ tiếng Việt hoàn toàn có thể có dịch chuyển về cấu trúc. Tuy nhiên, cần nói rằng đó không phải là những biến dạng theo nguyên tắc hình thái học như những dạng thức khác nhau của từ trong ngôn từ biến hình. Ở đây chúng thường chỉ được coi làdạng lâm thời biến độnghoặcdạng ” lời nói ” của từ. Có nghĩa rằng, những dịch chuyển ấy không đều đặn, không tiếp tục ở toàn bộ mọi từ. Chúng chỉ lâm thời xảy ra ở 1 số ít từ trong một số ít trường hợp sử dụng mà thôi. Đại thể có những dạng dịch chuyển như sau :Biến một từ có cấu trúc lớn, phức tạp hơn sang cấu trúc nhỏ, đơn thuần hơn. Thực chất đây là sự rút gọn một từ dài thành từ ngắn hơn. Ví dụ :

Xu hướng biến hóa này không có tính bắt buộc, không đều đặn ở mọi từ, và nhiều khi chỉ vì nguyên do tiết kiệm chi phí trong ngôn từ. Không phải ngày này tiếng Việt mới có hiện tượng kỳ lạ rút gọn như vậy, mà những cặp từ song song sống sót giữa một bên là từ đa tiết với một bên là từ đơn tiết chứng tỏ rằng hiện tượng kỳ lạ này đã có từ lâu. Chẳng hạn :

Rất nhiều tên gọi những tổ chức triển khai chính trị, xã hội, tôn giáo, những danh nhân, địa điểm … trong tiếng Việt thời nay đã được rút gọn lại như vậy

Xu hướng đổi khác một từ đơn thuần thành một từ có cấu trúc phức tạp hơn, trong tiếng Việt lúc bấy giờ không thấy có. Rất hoàn toàn có thể vì nó trái với nguyên tắc tiết kiệm ngân sách và chi phí mà người sử dụng ngôn từ liên tục phải tính đến .Lâm thời phá vỡ cấu trúc của từ, phân bổ lại yếu tố tạo từ với những yếu tố khác ngoài từ chen vào. Ví dụ :

Sự biến đổi theo kiểu này rất đa dạng, nhằm nhiều mục đích. Cũng có khi người nói, với dụng ý ít nhiều mang tính chơi chữ, đã phá vỡ cấu trúc từ để dùng yếu tố tạo từ với tư cách như một từ. Ví dụ:

( 1 ) Đồng không con đóm lập loè ( Tản Đà )

Tham khảoSửa đổi

Video liên quan