Bên cạnh việc người lao động có thể tham gia đóng bảo hiểm của BHXH bắt buộc, còn có thể tham gia theo hình thức bảo hiểm xã hội tự nguyện.

Bảo hiểm xã hội tự nguyện là loại hình bảo hiểm nhằm hỗ trợ cho các đối tượng là những lao động tự do, những lao động không có công việc làm ổn định mong muốn có cơ hội được hưởng lương hưu khi về già, được hưởng bảo hiểm y tế và chế độ tử tuất khi điều không may xảy đến.

>> Tham khảo: Hướng Dẫn Đăng Ký Bảo Hiểm Xã Hội Lần Đầu Qua Mạng

Đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện

Theo quy định, đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện là công dân Việt Nam có độ tuổi từ đủ 15 tuổi trở lên và không thuộc đối tượng quy định các trường hợp tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc.

Cụ thể, theo quy định tại điều 2, thông tư 01/2016/TT-BLĐTBXH Quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật bảo hiểm xã hội về bảo hiểm xã hội tự nguyện, bao gồm:

– Người lao động làm việc theo hợp đồng lao động có thời hạn dưới 03 tháng trước ngày 01/01/2018; người lao động làm việc theo hợp đồng lao động có thời hạn dưới 01 tháng từ ngày 01/01/2018 trở đi;

– Người hoạt động không chuyên trách ở thôn, ấp, bản, sóc, làng, tổ dân phố, khu, khu phố;

– Người lao động giúp việc gia đình;

– Người tham gia các hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ không hưởng tiền lương;

– Xã viên không hưởng tiền lương, tiền công làm việc trong hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã;

– Người nông dân, người lao động tự tạo việc làm bao gồm những người tự tổ chức hoạt động lao động để có thu nhập cho bản thân và gia đình;

– Người lao động đã đủ điều kiện về tuổi đời nhưng chưa đủ điều kiện về thời gian đóng để hưởng lương hưu theo quy định của pháp luật về bảo hiểm xã hội;

– Người tham gia khác.

Như vậy, nếu không thuộc đối tượng tham gia theo hình thức bảo hiểm xã hội bắt buộc cá nhân hoàn toàn có thể đăng ký tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện để được hưởng chế độ  hưu trí và tử tuất.

>> Tham khảo: Bảo hiểm xã hội là gì? Các vấn đề liên quan bảo hiểm xã hội

Quyền lợi khi tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện

Thực tế cho thấy, khi tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện, người tham gia chỉ được hỗ trợ chi trả đối với 02 chế độ là hưu trí và tử tuất mà không có các chế độ: thai sản, ốm đau như đối với chế độ BHXH bắt buộc.

Tuy nhiên, nhìn nhận các quyền lợi được hưởng của BHXH tự nguyện thì đây vẫn được coi là hình thức bảo hiểm mà mọi người dân nên tham gia, đặc biệt là những người lao động tự do, có công việc không ổn định, không tham gia kí kết hợp đồng lao động.

Người lao động được hưởng chế độ hưu trí hàng tháng khi đáp ứng đủ điều kiện về tuổi đời và số năm tham gia BHXH theo quy định. Người hưởng lương hưu được cơ quan BHXH cấp thẻ BHYT, được hưởng 95% chi phí khám chữa bệnh. Khi không may qua đời, thân nhân của họ được hưởng trợ cấp mai táng phí bằng 10 lần mức lương cơ sở tại thời điểm mất và được hưởng chế độ tuất một lần.

Theo đó, mức trợ cấp tuất một lần được tính theo thời gian đã hưởng lương hưu: nếu chết trong thời gian 02 tháng đầu hưởng lương hưu thì tính bằng 48 tháng lương hưu đang hưởng; nếu chết vào những tháng sau đó, cứ hưởng thêm một tháng lương hưu thì mức trợ cấp giảm đi 0,5 tháng lương hưu và thấp nhất bằng 03 tháng lương hưu đang hưởng.

>> Tham khảo: Tư vấn đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện theo quy định pháp luật

Cách tính lương hưu khi tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện và bắt buộc

Căn cứ theo nghị định 134/2015/NĐ-CP quy định một số điều của bảo hiểm xã hội về bảo hiểm xã hội tự nguyện, cách tính lương hưu khi vừa có thời gian tham gia BHXH bắt buộc và tự nguyện, theo đó: Chế độ hưu trí trước đó đối với người có thời gian đóng BHXH bắt buộc là tổng thời gian đã đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc và bảo hiểm xã hội tự nguyện, không bao gồm thời gian đã tính hưởng bảo hiểm xã hội một lần.

Để tính lương hưu khi có cả thời gian tham gia BHXH bắt buộc và tự nguyện, áp dụng công thức tính sau đây:

Mức bình quân tiền lương và thu nhập tháng đóng BHXH = (mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH bắt buộc x tổng số tháng đóng BHXH bắt buộc + tổng các mức thu nhập tháng đóng BHXH tự nguyện) / (tổng số tháng đóng BHXH bắt buộc + tổng số tháng đóng BHXH tự nguyện).

Trong đó:

– Mức bình quân tiền lương tháng đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc được thực hiện theo quy định tại các Điều 62, 63 Luật Bảo hiểm xã hội 2014

– Tổng các mức thu nhập tháng đóng BHXH tự nguyện là tổng các mức thu nhập tháng đóng BHXH tự nguyện mà người tham gia lựa chọn

Mức lương hưu hàng tháng  = tỷ lệ hưởng x bình quân thu nhập tháng đóng BHXH.

Tỷ lệ hưởng lương hưu hàng tháng được tính như sau:

– Đối với lao động nam: nghỉ hưu từ 2020 là 18 năm đầu đóng BHXH tương ứng với 45%, từ 2021 tương ứng với 19 năm, nghỉ từ 2022 là 20 năm. Sau đó cứ mỗi năm tính thêm 2%, mức tối đa bằng 75%.

– Đối với lao động nữ: nghỉ hưu từ 01/01/2020 tỷ lệ 45% tương ứng với 15 năm đóng BHXH. Sau đó cứ mỗi năm tính thêm 2%, mức tối đa bằng 75%.

Như vậy, nếu người lao động có cả thời gian đóng BHXH bắt buộc và tự nguyện, khi đáp ứng các điều kiện pháp luật quy định về hưởng lương hưu có thể căn cứ dựa theo công thức tính trên để tính ra mức lương hưu hàng tháng được nhận.

Độ tuổi tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện

Theo quy định pháp luật về bảo hiểm xã hội, độ tuổi tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện áp dụng là công dân Việt Nam từ đủ 15 tuổi và không thuộc đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc theo quy định tại khoản 4, điều 2 của Luật bảo hiểm xã hội.

Như vậy, pháp luật hiện hành chỉ quy định độ tuổi tối thiểu có thể tham gia bảo hiểm tự nguyện là từ đủ 15 trở lên, không quy định giới hạn độ tuổi tối đa tham gia và phải không thuộc các trường hợp tham gia BHXH bắt buộc.

>> Tham khảo: Tất tần tật thông tin mới nhất về bảo hiểm xã hội tự nguyện